Święcicki (Swiencićkyj, Swiencickij) Hilarion (Ilarion), pseud. i krypt.: Swiatyckij, J.S.S., -ij, J.S., I.WS., J. Sw-kij (1876—1956), slawista, historyk sztuki, paleograf, muzeolog.
Ur. 7 IV w Busku (pow. Kamionka Strumiłowa), był synem pochodzących z pobliskiej wsi Ubień: Semena (1842—1926), nauczyciela szkół ludowych, moskalofilskiego (rusofilskiego) działacza kulturalno-oświatowego i spółdzielczego, oraz Iwanny z Kuczyńskich (zm. 1934), grekokatolików. Miał siostrę Natalię.
Początkowo Ś. uczył się w domu. W r. 1895 ukończył we Lwowie Gimnazjum Akademickie z ukraińskim językiem wykładowym. Od t.r. studiował matematykę na Wydz. Filozoficznym Uniw. Lwow.; słuchał także wykładów Izydora Szaraniewicza z archeologii i historii średniowiecza oraz Kazimierza Twardowskiego, który uważał go za jednego ze swych najzdolniejszych uczniów i przez całe życie darzył sympatią. Za wstawiennictwem Twardowskiego uzyskał Ś. roczne stypendium w Petersburskim Inst. Archeologicznym i we wrześniu 1899 wyjechał do Petersburga. Oprócz pracy w Instytucie uczęszczał na uniwersyteckie wykłady A. Szachmatowa i A. Sobolewskiego. Na początku lipca 1900 wrócił do Lwowa i 1 VIII t.r. powołano go jako jednorocznego kadeta do służby wojskowej w 87. pp, stacjonującym początkowo w Puli w Chorwacji, a następnie w Klagenfurcie. Po powrocie do Lwowa za wstawiennictwem Szaraniewicza został 1 VIII 1901 pomocnikiem bibliotekarza w Ruskim Inst. Narodowym «Narodnij Dim», a jednocześnie w Inst. Stauropigialnym porządkował archiwum; w obu tych instytucjach pracował pod kierownictwem Antona Petruszewycza. Ś. uważał się za Rosjanina i w języku rosyjskim opublikował krótką syntezę Načala filosofii v russkoj literature XI—XVI vv. (L’vov 1901). Na podstawie rozprawy Maxim der Grieche, seine Stellung und Bedeutung in der Entwicklung der Philosophie in Rußland (niewyd.), napisanej pod kierunkiem V. Jagicia, uzyskał 17 VII 1902 na uniw. w Wiedniu stopień doktora filozofii z wyróżnieniem maxima cum laude. W listopadzie t.r. został we Lwowie tymczasowym kustoszem biblioteki «Narodnego Domu».
W l. 1902—5 redagował Ś. we Lwowie rosyjskie czasopismo społeczno-oświatowe „Žyvaja Mysl”, w którym popularyzował literaturę rosyjską. Propagował także język rosyjski jako literacki dla galicyjskich Ukraińców. Starał się o wprowadzenie wykładów tego języka na Uniw. Lwow. i w tym celu ogłosił skrypt ze słownikiem i wypisami pt. Rukovodstvo k izučeniju russkogo literaturnogo jazyka galičanam (L’vov 1902—3 cz. 1—2). Najważniejszymi jego publikacjami z tego okresu były adnotowane katalogi: Cerkovnoi russko-slavjanskie rukopisi Publičnoj biblioteki „Narodnogo Doma” vo L’vove (Pet. 1904), Opysanie inojazyčnych i novijšych karpato-russkich rukopisej biblioteki „Narodnoho Doma” vo L’vovi (L’viv 1905) oraz przygotowany na prośbę i z przedmową M. Hruszewskiego Opys rukopysiv Narodnoho Domu z kolekciï Ant. Petruševyča (L’viv 1906). Charakter źródłowy miało także wydanie zgromadzonych w bibliotece Narodnego Domu manuskryptów artykułów rosyjskiego i bułgarskiego slawisty i historyka Jurija Vienielina pt. Materialy po istorij vozroženija Karpatskoj Rusi. I. Snošenija Karpatskoj Rusi s Rossiej v I-uju polovinu XIX vika (L’vov 1905). Na ich podstawie przygotował Ś. na prośbę Rosyjskiej Akademii Nauk syntetyczne opracowanie w języku rosyjskim poświęcone historycznym związkom Rusi Zakarpackiej z pozostałymi ziemiami ruskimi pt. Obzor snošenij Karpatskoj Rusi s Rossiej v 1-uju polovinu XIX v. (Pet. 1906). Dn. 9 II 1905 zrezygnował z pracy w bibliotece «Narodnego Domu» i w marcu t.r. rozpoczął czteromiesięczną podróż naukową po Rosji; odwiedził Poczajów, Żytomierz, Kijów, Czernihów, Moskwę, Petersburg, Witebsk, Smoleńsk i Wilno. Po powrocie do Lwowa podjął się jesienią, na prośbę metropolity greckokatolickiego Andrzeja Szeptyckiego, uporządkowania jego prywatnej kolekcji ikon, dokumentów i przedmiotów sakralnych; decyzją hierarchy stały się one podstawą zbiorów założonego pod koniec t.r. Muz. Cerkiewnego, w którym Ś. objął stanowisko kustosza. Po przekształceniu Muzeum w grudniu 1908 w fundację naukową p.n. Muz. Narodowe został z woli Szeptyckiego jego dyrektorem.
Mimo postawy rusofilskiej działał Ś. we Lwowie w ukraińskim środowisku naukowym. Od r. 1906 był czynny w Tow. Naukowym im. Szewczenki (NTSz), którego w roku następnym został członkiem zwycz. i pracował w Sekcji Historyczno-Filologicznej, a po jej podziale w r. 1909 — w Sekcji Filologicznej, z jej ramienia wszedł 21 XI t.r. w skład Komisji Bibliograficznej. Od r. 1907 na łamach „Zapysek NTSz” zamieszczał artykuły historyczne, literaturoznawcze i z historii sztuki, a także występował z odczytami na konferencjach i posiedzeniach Towarzystwa. Utrzymywał ścisłe kontakty z Uniw. Lwow.; w r. 1908 uczestniczył w seminarium slawistycznym Adama Antoniego Kryńskiego, a w l. 1909—10 prowadził na Wydz. Teologicznym wykłady z języka staro-cerkiewno-słowiańskiego. Wykładając w języku ukraińskim, zwracał się wtedy wyraźniej w stronę kultury ukraińskiej i w tym też języku zaczął publikować swoje prace. W r. 1908 wydał w drukarni bazyliańskiej w Żółkwi Kataloh knyh cerkovnoslov’janskoï, a we Lwowie t.r. wyszły jego pierwsze ukraińskojęzyczne prace z historii sztuki: Opys’muzeja Stavropihijskoho instituta vo Lvovi oraz Deščo pro cerkovnu starinu. Równocześnie zainteresował się początkami białoruskiego piśmiennictwa: Vidrodžennia bilorus’koho pys’menstva (L’viv 1908). Zagadnienia ruskiej etnografii i piśmiennictwa zawarł w rozprawie Pochoronni holosinnia i cerkovno-relihijna poezija (L’viv 1909). Zbierając materiał etnograficzny w ponad sześćdziesięciu wsiach Bojkowszczyzny i Łemkowszyczyzny, opublikował o gwarze Bojków rozprawę Bojkivs’kyj hovir sela Bitla („Zapysky NTSz” T. 114: 1913). Uznanie w świecie naukowym zdobyły też prace Ś-ego z dziedziny paleografii: Bučac’ke Jevanhelie (L’viv 1911) oraz Lavraševskoje Evangelije načala XVI vika (Paleografičesko-grammatičeskoje opisanije (Pet. 1913). W czerwcu 1913 habilitował się na Wydz. Filozoficznym Uniw. Lwow. i jako prywatny docent prowadził wykłady z historii literatury ruskiej, literatur południowosłowiańskich i paleografii. Zainicjował Tovarystvo ochorony pam’jatok ukraïns’koï starovyny, ze statutem zatwierdzonym 17 XII 1913. Walne Zgromadzenie NTSz nadało Ś-emu 20 III 1914 godność członka rzeczywistego.
Po wybuchu pierwszej wojny światowej pozostał Ś. we Lwowie (rodzice i siostra, ze względu na poglądy rusofilskie, zostali internowani przez Austriaków); w czasie okupacji rosyjskiej miasta (1914—15) nie angażował się w działalność polityczną. Na zlecenie Księgarni Polskiej Bernarda Рołonieckiego opracował podręcznik Praktyczna metoda języka rosyjskiego. Do nauki z pomocą lub bez pomocy nauczyciela: Gramatyka. Ćwiczenia. Wypisy (Lw. [1915]) oraz samouczek Praktyczna metoda języka rosyjskiego. Gramatyka — ćwiczenia — rozmówki (Lw. 1915 z. 1, Lw. 1931). Znalazł się w grupie 44 zakładników, po czym 19 VI 1915 został przez Rosjan aresztowany i 20 VI t.r. wywieziony do Kijowa. Wstąpił tam do Ukraińskiego Tow. Naukowego; prowadził wykłady dla nauczycieli na Uniw. św. Włodzimierza oraz zbierał materiały do prac na temat języka ukraińskiego: Osnovy nauky pro ukraïns’ku movu (L’viv 1920) i Narysy z istoriï ukraïns’koï movy (L’viv 1920). Dn. 28 II 1918 wrócił do Lwowa. Nie brał udziału w polsko-ukraińskich walkach o Lwów. Po wydaniu 27 IX 1919 przez generalnego delegata rządu dla Galicji Kazimierza Gałeckiego zakazu prowadzenia na Uniw. Lwow. wykładów w języku ukraińskim, wziął udział w akcji protestacyjnej. Z Wasylem Szczuratem, Iwanem Krypiakewyczem, Bohdanem Barwińskim i Wasylem Harasymczukiem uczestniczył 19 VIII t.r. w naradzie powołującej we Lwowie tajny uniw. ukraiński; do r. 1925 prowadził na nim wykłady z dawnej literatury ruskiej i historii sztuki. Historii sztuki i archeologii uczył też w l. 1920—8 w greckokatolickim seminarium duchownym we Lwowie. Był inicjatorem utworzenia społecznych placówek muzealnych w Kołomyi, Samborze, Przemyślu, Sanoku oraz Stryju i w tym celu opublikował praktyczny przewodnik Pro muzeï i muzeïnyctvo: narysy i zamitky (L’viv 1920). Na rocznicę 60-lecia śmierci T. Szewczenki przygotował wystawę, dla której opracował Kataloh ševčenkivs’koï vystavy z portretom bat’ka T. Ševčenka (L’viv 1920). Włączenie na mocy traktatu ryskiego 18 III 1921 Galicji Wschodniej i Wołynia Zachodniego do RP uznał za polską aneksję. W lipcu t.r. wstąpił do Tow. Wykładów Naukowych im. Piotra Mohyły i do r. 1925 wchodził w skład jego Rady Głównej.
Uznanie polskich i ukraińskich środowisk naukowych przyniosła Ś-emu rozprawa Ikony Halyc’koï Ukraïny XV—XVI vv. (L’viv 1922), wydana w językach ukraińskim i niemieckim. Opracował Slovnyk ukraïns’ko-pol’s’kyj i pol’s’ko-ukraïns’kyj (L’viv 1920) oraz podręczniki: Gramatyka języka ukraińskiego dla Polaków (Lw. 1922) i Rzecz o języku ukraińskim. Gramatyka z przykładami (Lw. 1923). W 350. rocznicę założenia przez Iwana Fedorowa pierwszej ruskiej drukarni we Lwowie opublikował obszerną rozprawę Počatki knyhopečatanja na zemljach Ukraïny. V pamjat’ 350-litja peršoï drukovanoï knyžki na Ukraïni u L’vovi 1573—4 r. (Žovkva 1924); jubileuszu dotyczyły także popularne artykuły w języku polskim: 350-lecie ukraińskiej książki („Dzien. Lud.” 1924 nr 117) oraz Święto książki („Ognisko” 1924 nr z 25 V). Od r. 1926 był współpracownikiem prestiżowego niemieckiego rocznika „Byzantinische Zeitschrift”. W październiku t.r. wyjechał z Cyrylem Studzińskim do Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (USRR) na jubileusz pracy naukowej Hruszewskiego; wygłosił tam referat Nacjonal’ne i internacjonal’ne v pysmenstvi i mystectvi davn’oï Ukraïny („Juvilejnyj zbirnyk na pošanu akademika M. S. Hruševs’koho”, Kyïv 1928 II). Następnie wziął udział w dn. 25 V — 4 VI 1927 w Charkowie w konferencji poświęconej kodyfikacji ortografii ukraińskiej. T.r. wstąpił do założonego z inicjatywy NTSz Tow. Przyjaciół Oświaty, mającego organizować pomoc materialną dla studentów ukraińskich (funkcjonowało do r. 1934). Napisał rozdział Nauka nauk do ogłoszonej z Włodzimierzem Lewickim i Mironem Zaryckim pracy Matematyka sered nauk (L’viv 1927). W dn. 2—12 VI 1927 uczestniczył w II Zjeździe Słowiańskich Geografów i Etnografów w Krakowie i wygłosił referat Pierwiastek ludowy w ikonografii ukraińskiej dawnych wieków (obszerny skrót w: „Pamiętnik II Zjazdu Słowiańskich Geografów i Etnografów w Polsce w 1927”, Kr. 1930 II). Dla uczestników Zjazdu Bibliotekarzy i Bibliofilów Polskich (26—29 V 1928) we Lwowie przygotował prezentację najstarszych druków ruskich, wydając jednocześnie katalog Wystawa lwowskich drukόw ukraińskich XVI—XVIII w. w Ukraińskim Nacjonalnym Muzeum we Lwowie (Lw. 1928). Jedną z najważniejszych jego prac o sztuce sakralnej była Ikonopys’ Halyc’koï Ukraïny XV—XVI vikiv (Žovkva 1928); jej wersję skróconą wydał także w języku niemieckim pt. Die Ikonenmalerei der Galizischen Ukraine D. XV—XVI Jhd (Lemberg 1928). Do problematyki tej wrócił w r. 1929, drukując bogato ilustrowaną syntezę Ikony Halyc’koï Ukraïny XV—XVI vikiv (L’viv) w językach ukraińskim i niemieckim. Interesował się także malarstwem współczesnym, m.in. w r. 1927 wydał w Pradze biografię ukraińskiego malarza, absolwenta krakowskiej ASP, Modesta Sosenki pt. Modest Sosenko (1875—1920).
Powołany w r. 1928 na katedrę historii sztuki w Greckokatolickiej Akad. Teologicznej we Lwowie, wykładał Ś. do końca r. akad. 1929/30 historię sztuki i archeologię. Pod jego kierownictwem Muz. Narodowe powiększyło swe zbiory i stało się profesjonalną placówką konserwatorską. Od r. 1929 był członkiem Ukraińskiego Tow. Bibliografów i wchodził w skład jego Rady (od r. 1938 w skład Komisji Rewizyjnej). W r. 1930 ogłosił pracę Suspilne tlo tvorčosti I. Franko (L’viv). Współpracując z Polskim Tow. Historycznym we Lwowie, wszedł w r. 1928 do Federacji Towarzystw Historycznych Europy Wschodniej; z jej ramienia uczestniczył (18—20 V 1932) w I Konferencji Historyków Europy Wschodniej w Pradze, wygłaszając referat Spilni osnowy rozvytku ukraïns’koho pys’menstva i mystectva („I Sjezd slovenských filologů v Praze”, Praga 1929) oraz w II Konferencji (19—20 VIII 1933) w Warszawie. Został członkiem komitetu (1932) i redakcji (1933) powołanego z inicjatywy Polskiego Tow. Historycznego „Słownika starożytności słowiańskich”. Uczestniczył w czterech kolejnych Międzynarodowych Kongresach Bizantynistów, organizowanych przez Association Internationale des Études Byzantines (1927 — Belgrad, 1930 — Ateny, 1934 — Sofia, 1936 — Rzym). Zaproszony na V Zjazd Związku Muzeów w Polsce w r. 1930 w Tarnowie, przedstawił referat Z dziejów organizacji muzeów ukraińskich w Polsce („Pamiętnik V Zjazdu Związku Muzeów w Polsce”, Kr. 1930). Działał w tym Związku i uczestniczył w jego kolejnych zjazdach: VIII w Przemyślu (1932) oraz IX w Poznaniu (1933), na którym wygłosił referat O restauracji malowideł temperowych w Ukraińskim Muzeum Narodowym we Lwowie. Zredagował pracę zbiorową Dvadcjat’-littja Nacional’noho muzeju u L’vovi (L’viv 1930, na okładce błędna data 1931). Napisał szkic Andrzej Szeptycki jako działacz społeczny i narodowy („Przegl. Wil.” 1930 nr 5—6). Dla konserwatorów dzieł sztuki i muzealników istotne znaczenie miała rozprawa Ś-ego Konservacija i restavracija istoryčnych pamjatok cerkovnoho mystectva (L’viv 1932), a popularyzacji muzealnictwa miała służyć także jego publikacja Praca muzealna („Ziemia” 1933 nr 10—12, wyd. osobne, W. 1933). Wzorując się na działalności polskich środowisk naukowych, założył w r. 1930 z Jarosławem Pasternakiem i Wołodymyrem Doroszenką Sojuz ukraïns’kych naukovych robitnykiv knihozbiren’ i muzeïv, a w r. 1931 zainicjował powstanie Związku Ukraińskich Muzeów i stanął na jego czele.
W związku z antyukraińskimi represjami i Wielkim Głodem w USRR zrewidował Ś. swe dotychczasowe sympatie i zajął stanowisko antysowieckie. W r. 1933 został wybrany na przewodniczącego Zarządu Komisji Językowej powołanej przez Sekcję Filologiczną NTSz. Jako docent mianowany literatur słowiańskich miał 6 XII t.r. na Wydz. Humanistycznym UJK pierwszy wykład z literatury rosyjskiej w języku polskim (zbojkotowany przez studentów ukraińskich). Wykładał tam w języku ukraińskim w l. 1934—7 literaturę wschodniosłowiańską, a w l. 1936—9 paleografię wschodniosłowiańską. W l. 1933—6 był prezesem Tow. Wykładów Naukowych im. Piotra Mohyły. Opublikował kolejne książki z dziedziny rusycystyki: Kontrasty v žytti j tvorčosti Hohola (L’viv 1935) oraz Puškin (L’viv 1937). Na XIII Zjeździe Związku Muzeów we Lwowie (12—14 VI 1937) zaprezentował prowadzone nadal przez siebie Muz. Narodowe; został wybrany do zarządu Związku, co powtórzono na XIV Zjeździe (27—28 VI 1938) w Sandomierzu. Wydawane przez Bibl. Ossol. czasopismo „Dawna Sztuka” opublikowało w r. 1938 (R. 1) jego pracę Rachunki robót malarskich i rzeźbiarskich w katedrze św. Jura we Lwowie w latach 1768—1779. Ś. interesował się także literaturą niemiecką, popularyzując m.in. twórczość J. W. Goethego (Tvorčist’Gete na tli doby. 1749—1832, „Dažbor” 1932 nr 2). W języku polskim napisał rozprawy: Zasady konserwacji malowideł temperowych (1934) oraz Forma najstarszych dokumentów dyplomatyki staroruskiej (1936), które pozostawił w rękopisie (Archiv nacjonal’noho muzeju we Lw., Osobowa sprawa: Ilarion Semenovyč Svjencic’kyj, nr 283). Publikował zarówno w czasopismach naukowych („Bohoslovija”, „Naša kultura”, „Archiv für Slavische Philologie”, „Bibliolohični visti”, „Ukraïns’ka knyha”, „Ukraïns’ka literatura”), jak i popularnych („Halyčanyn”, „Ruslan”, „Dilo”, „Chrystos — naša syla”, „Meta”, „Hromadska dumka”, „Vpered”, „Učytel’”, „Postup”, „Stara Ukraïna”, „Nova Zoria” „Krakivs’ki visti”). Jego prace były obecne w polskiej nauce i recenzowane, głównie na łamach „Kwartalnika Historycznego”. Do pierwszego tomu PSB napisał biogram Panwo (Pamwa) Beryndy, prawosławnego mnicha i drukarza z XVII w.
Po wybuchu drugiej wojny światowej i zajęciu Lwowa przez Armię Czerwoną Ś. został wczesną wiosną 1940 powołany w skład Rady Naukowej powstałego w miejsce UJK Państw. Uniw. im. Iwana Franki; jednak na żądanie Ogólnozwiązkowego Komitetu ds. Szkolnictwa Wyższego został już w kwietniu t.r. odwołany. Wobec braków kadrowych mianowano go we wrześniu na Uniwersytecie kierownikiem Katedry Filologii Słowiańskiej. Został też zastępcą prezesa powołanego w październiku Komitetu Lokalnego Związku Zawodowego Pracowników Szkół Wyższych przy Uniwersytecie. Prowadzone przez Ś-ego Muz. Narodowe przekształcono w Lwowskie Państw. Muz. Sztuki Ukraińskiej, którego Ś. pozostał dyrektorem; zwolniono go w czerwcu 1941, po 33 latach pracy. W czasie okupacji niemieckiej wrócił na stanowisko dyrektora Muzeum, krytycznie jednak oceniał współpracę ukraińsko-niemiecką; zaangażował się w ratowanie żydowskiego kolekcjonera dzieł sztuki, Maksymiliana Goldsteina z rodziną. Po powtórnym zajęciu Lwowa przez Armię Czerwoną w lipcu 1944 ponownie objął stanowisko kierownika Katedry Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu, zachowując kierowanie Muzeum. Jednocześnie mianowano go kierownikiem lwowskiej filii Inst. Językoznawstwa im. O. O. Potebni Akademii Nauk USRR, przekształconego kilka miesięcy później w Zakł. Językoznawstwa w utworzonym we Lwowie Oddz. Inst. Nauk Społecznych Akad. Nauk USRR. W l. 1947—50 był deputowanym do Rady Najwyższej USRR w Kijowie, nie był jednak w stanie zapobiec zesłaniu na Syberię swej córki, Wiry. Usiłował rozwijać badania naukowe, skupiając się na zabytkach wczesnośredniowiecznego języka ruskiego. W wydawanym we Lwowie od r. 1948 periodyku „Voprosy slovjanskogo jazykoznanija” opublikował rozprawy: Narysy pro movu pam’jatok starorus’koho pys’menstva XI viku (1948 ks. 1), Mova Halyc’ko-Volyns’koho litopysu (1949 ks. 2), Pytannja pro avtentyčnist’ dohovoriv Rusi z Hrekamy v X vici (tamże), Smolens’ka hramota 1229 r. u doslidiv čerhuvannja napivholosnych i holosnych u slov’jans’kych movach XIX—XX stoli’ (tamże), Mova pam’jatok pys’menstwa XIII viku iz riznych hovirkovych terytorij Rusi (1953 ks. 3), Etapy formuvannja bulhars’koï, serbs’koï i ukraïns’koï literaturnï movy (1955 ks. 4), Slovnykovyj sklad dohovoriv Rusi z Hrekamy (tamże). Ogółem ogłosił ponad 600 prac naukowych i publicystycznych. Pozbawiony na początku r. 1950 katedry, pracował w niej jako profesor na pół etatu; jednocześnie zwolniono go z posady kierownika Zakł. Językoznawstwa. W grudniu t.r. został usunięty z funkcji dyrektora Lwowskiego Państw. Muz. Sztuki Ukraińskiej, natomiast przywrócono go na stanowisko kierownika Zakł. Językoznawstwa. Podjął wówczas inicjatywę wydania dużego słownika polsko-ukraińskiego i do pracy nad nim zaprosił Jana Janowa, I. Kernickiego, P. Derkacza oraz swą uczennicę Łucję Humecką. Zmarł 18 IX 1956 we Lwowie, został pochowany na cmentarzu Łyczakowskim w grobie rodzinnym (kw. 21 grób 504). Dwutomowy Pol’s’ko-ukraïns’kyj slovnyk ukazał się w Kijowie w l. 1958—60 pod redakcją Humeckiej; z powodu antysowieckiej działalności córki Ś-ego jego nazwisko nie zostało w nim uwidocznione.
W zawartym w r. 1910 w Moskwie małżeństwie z Anisją Wostriakow (1890—1973), Rosjanką pochodzącą z rodziny staroobrzędowców (ślub odbył się najpierw w cerkwi prawosławnej, a potem we francuskim kościele rzymskokatolickim), konserwatorką tkaniny artystycznej, miał Ś. trzy córki: Wirę (1913—1991), historyczkę sztuki, w r. 1939 absolwentkę UJK, później pracownicę Lwowskiego Państw. Muz. Sztuki Ukraińskiej, działaczkę ukraińskiego ruchu narodowego, zesłaną w r. 1948 na Syberię, skąd wróciła do Lwowa w r. 1956, Marię (1918—2006), absolwentkę germanistyki na Uniw. Lwow. i w l. 1945—78 pracownicę Katedry Filologii Niemieckiej tamże, oraz Ksenię, zmarłą w wieku sześciu lat.
Pośmiertnie opublikowano Ś-ego: Narys z istoriї bulhars’koї literatury (L’viv 1957) oraz przygotowaną przez niego obszerną korespondencję Lystuvannja ukraїns’kych slavistiv z Francem Miklošyčem (Kyїv 1993). Na łamach czasopisma „Voprosy slovjanskogo jazykoznanija” zamieszczono jego artykuły: Pytannja pro svits’kyj charakter starorus’koho pys’menstva i joho movy (1958 ks. 5), Pravopys rukopysiv starorus’koї doby (tamże) i Mova starorus’kych tvoriv svits’koho zmistu X—XIII st. (1963 ks. 7/8), a w periodyku „Pytannja ukraïns’koho movoznavstva”: Zachidnoukraïns’ki hramoty XIV—XV st. (1957 nr 2) i Elementy žyvoї narodnoї movy v pam’jatkach ukraїns’koї literaturnoї movy u XІV—XVII storiččuach (1958 nr 3). W księdze „Jezikoviedski izsliedvannja v čest na akademik Stefan Mladienov” (Sofija 1957) znalazł się artykuł Ś-ego Formuvannja bulhars’koї literaturnoї movy (863—1762). W pierwszym tomie pracy zbiorowej „Doslidžennja i materialy z ukraїns’koї movy” (Kyїv 1959) wydrukowano jego rozprawę Pravopys rukopysiv starorus’koï epochy. We wspomnieniach Salomei Kruszelnickiej „W misti nad Nevoju” (Kyïv 1991) opublikowano artykuł Ś-ego o jego spotkaniach z artystką. Drukiem upowszechniono także jego wspomnienia o France (Spohady pro Ivana Franka, L’viv 1997). W r. 1996 odsłonięto tablicę pamiątkową z wizerunkiem Ś-ego, autorstwa E. Miśko, na ścianie Muz. Narodowego we Lwowie.
Fot. w Mater. Red. PSB; — Enc. of Ukraine, V (fot.); Encyclopedia of Rusyn History and Culture, Toronto—Buffalo—London 2002; Encyklopedija istoriï Ukraïny, Kyïv 2012 IX (fot.); Encyklopedija ukraїnoznavstva, Paris—New York 1976 VII; Ilarion Svjencic’kyj. Biobibliohrafičnyj pokažčyk, L’viv 2008 (pełna bibliogr., fot. Ś-ego i jego rodziny); Ilustr. Enc. Trzaski, V; Paniv L. M., Ilarion Semenovyč Svjencic’kyj. Bibliohrafičnyj pokažčyk, L’viv 1996; PSB (Studziński Cyryl); Ukraїns’ka radians’ka encyklopedija, Kyїv 1983 X; Ukraïns’ka žurnalistyka v imenach. Materialy do encyklopedyčnoho slovnyka, L’viv 2005 XII; Wilczyński W., Leksykon kultury ukraińskiej, Zielona Góra 2004 s. 216; — Academia Militans. Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie, Red. A. Redzik, Kr. 2015; Biedrzycka A., Kalendarium Lwowa 1918—1939, Kr. 2012; Borkovskij V. I., Ilarion Semionovič Svjencic’kij, „Russkaja Reč” 1975 nr 3 (fot.); Charewiczowa Ł., Historiografia i miłośnictwo Lwowa, Lw. 1938; Dovidnyk z istoriї Ukraїny, Kyїv 2001; Draus J., Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie 1918—1946. Portret kresowej uczelni, Kr. 2007; Hist. nauki pol., IV cz. 1—2; Hnatiuk O., Odwaga i strach, Wr. 2015; Hnatiuk V., Jeretyk miž moskvofilamy, „Literaturno-naukovyj visnyk” 1904 nr 10; Humec’kal L., Ilarion Semenovyč Svjencic’kyj, „Movoznavstvo” 1976 nr 2; Ivanyk S., Filozofowie ukraińscy w szkole lwowsko-warszawskiej, W. 2004; Kondracki T., Polskie Towarzystwo Historyczne w latach 1918—1939, Tor. 2006; Kostrova M., Ukraїns’ki biblioteky i muzeї L’vova v časi peršoї svitovoї vijny. Dola fondiv, „Zapysky L’vivs’koї naukovoї biblioteky im. V. Stefanyka” T. 13: 2005; Lozyns’kyj I. M., I. S. Svjencic’kyj — doslidnyk naukovoï spadščyny Ivana Franka, „Ukraïns’ke literaturoznavstvo” T. 32: 1979; tenże, Profesor I. S. Svjencic’kyj — bolgarist, „Problemy slov’janoznavstva” T. 13: 1976; Mel’nyk I., Masyk R., Pam’jatnyky ta memorial’ni tablyci mista L’vova, L’viv 2012; Motornyj V., Bahatohrannist’, „Žovten” 1976 nr 4; Redzik A., Kilka uwag na temat języka wykładowego w Uniwersytecie Lwowskim w XIX i początkach XX wieku, „Roczn. Lwow.” (W.) 2007; Rublov O., Zachidnoukraïns’ka intelihencija v zahalnonacionalnych polityčnych ta kulturnych procesach (1914—1939), Kyïv 2004; Stępień S., Ukraińskie życie naukowe w Drugiej Rzeczpospolitej, w: Polska. Ukraina. Osadczuk, Red. B. Berdychowska, O. Hutnik, L. 2007; Vendland A. V., Rusofily Halyčyny. Ukraïns’ki konservatory miž Avstrijeju ta Rusijeju, 1848—1915, L’viv 2015; — Kryvenko M., Marija Svjencic’ka. Spohady, „Zapysky L’vivs’koї naukovoї biblioteky im. V. Stefanyka” T. 14: 2006; Stiber Z., Materiały i wspomnienia, Red. D. Rembiszewska, W. 2013; Svejncic’ka M., Moja sestra Vira Svjencic’ka, „Dzvin” 2006 nr 3; Svjencic’ka V., Kriz’viky, „Ukraïna” T. 23: 1989; — Archiv L’vivs’koho Universytetu we Lw.: Akta personalne, nr 4488 k. 1—106; Archiv nacjonal’noho muzeju we Lw.: Akta personalne; Archiv der Universität Wien: sygn. PH RA 1523 (Akta personalne); Central’nyj deržavnyj istoryčnyj archiv Ukraїny we Lw.: F. 130 op. 1 spr. 830, F. 146 op. 4 spr. 3554, F. 362 op. 1 spr. 250, 285, 358, 366; L‘vivs’ka naukova biblioteka im. V. Stefanyka we Lw.: F. 150 spr. 264 teczka 13.
Stanisław Stępień